Cravatte

Πεζή ελεγεία για τη γραβάτα

Είπαμε, τα πουκάμισα είναι το πάθος, το ακόρεστο χάδι, η πλησμονή. Αλλά είναι και το απολύτως αναγκαίο ρούχο: άνευ του οποίου, ουδέν. Αλλά η γραβάτα; Ποια η ανάγκη της; Ενα κομμάτι ευάλωτο μετάξι, ένα στολίδι που ψευτοκαλύπτει τον θώρακα… Ούτε ζέστη ούτε κρύο. Δεν προστατεύει, δεν θερμαίνει, δεν καλύπτει, δεν νοικοκυρεύει. Μόνο στολίζει.

Η γραβάτα είναι το πιο περιττό εξάρτημα του ανδρικού ντυσίματος, το ελάχιστα χρήσιμο, το διόλου αναγκαίο. Είναι το τελευταίο απομεινάρι του δανδισμού, ό,τι απέμεινε από την περίτεχνη αρματωσιά του Μπρούμελ, του Μπάιρον και του Οσκαρ Ουάιλντ, απ’ τους περίτεχνους λαιμοδέτες και τα φουλάρ, απ΄ τα δαντελένια μανικέτια και τους βελούδινους γιακάδες, απ’ τα λευκά γάντια και τις γκέτες, απ΄ τις ανθισμένες μπουτουνιέρες και τα μπροκάρ πανωφόρια, απ’ τα εκθαμβωτικά γιλέκα. Ολα υποχώρησαν, τα περισσότερα χάθηκαν ή σμικρύνθηκαν, και η φορεσιά του δανδή υποκαταστάθηκε από το ήσυχο πρωτόκολλο του τζέντλεμαν και κατόπιν από τη μινιμαλιστική πρακτικότητα του business suit. Alas! Μαζί με τη φορεσιά εξέλιπε και το πνεύμα του δανδή, ο θερμός ρομαντισμός του, η τέχνη της ειρωνείας, η λατρεία του κάλλους, η καλλιέργεια του στυλ, η αποθέωση της αρμονίας στη λεπτομέρεια, η βαθιά αίσθηση του εφήμερου και της ματαιότητας. Η ειρωνεία εξέπεσε σε χιούμορ, η ριψοκίνδυνη σύνθεση υφών και χρωμάτων εξέπεσε σε dress code.

Η μετάβαση από τον δανδή στον τζέντλεμαν είναι η μετάβαση από την ποίηση του Μπωντλαίρ στον κόσμο της βιομηχανίας και του global εμπορίου, είναι η πτώση από το ντυμένο όραμα στην πρακτικότητα. Αναγκαία πτώση, αναπόφευκτη ― πλην, πτώση… Πτώση έως τα βάθη του τυποποιημένου, μονότονου, αυθάδικου power suit των μάνατζερ και των wannabe στελεχών.

H γραβάτα, αυτό το στενόμακρο μεταξωτό κομμάτι, ένα υφασμάτινο ξιφίδιο, αυτό το μη χρηστικό σκάνδαλο, είναι το τελευταίο λείψανο του δανιδισμού, το ύστατο οχυρό. Οταν πέσει κι αυτό το οχυρό, στο ανδρικό ντύσιμο θα κυριαρχήσουν ολοσχερώς οι αυτιστικές σπατάλες των σχεδιαστών μόδας και οι ομοιόμορφες στολές του StarTrek.
[Τέρμα ο θρήνος.]

Υλικά

Η cravat θρυλείται ότι είναι στρατιωτικής καταγωγής· άλλοι βρίσκουν τον πρόγονό της στο φουλάρι λαιμού που φορούσαν οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι, κι άλλοι στο φουλάρι των Κροατών (croat-cravat) μισθοφόρων του 17ου αιώνα.

Εν πάση περιπτώσει η σημερινή γραβάτα είναι φτιαγμένη συνήθως από μετάξι, το πιο ανθεκτικό και εμφανίσιμο ύφασμα γι’ αυτή τη χρ’ηση. Το καλύτερο μετάξι για γραβάτες και οι περισσότρες καλές γραβάτες παγκοσμίως κατασκευάζονται στην Ιταλία, στην περιοχή της λίμνης Como.

Αλλα υλικά, όπως το μαλλί, το κασμίρ και τα σύμμιγή τους, χρησιμοποιούνται επίσης για πιο σπορ γραβάτες, που ταιριάζουν με τα φανελένια κοστούμια και τα τουίντ σακάκια, το χειμώνα. Το λινό, το βαμβάκι και τα συμμιγή λινό-μετάξι και μετάξι-μαλλί, δίνουν τις πιο κατάλληλες γραβάτες για τα κοστούμια του καλοκαιριού.

Ωραιότατες χειροποίητες γραβάτες από λινό ή λινό-βαμβάκι προσφέρουν οι παραδοσιακοί οίκοι λινών και ασπρορούχων της Ιταλίας, πάντα σε φυσικά παλ χρώματα και απλά σχέδια, όπως πρέπει δηλαδή για να «φωτίσουν» κάτω από τον ανελέητο μεσογειακό ήλιο. Σχετικά σπάνιες στην ελληνική αγορά.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζουν οι γραβάτες από ιρλανδέζικη ποπλίνα. Η σύνθεση της είναι μαλλί και μετάξι, μισό μισό· πρόκειται για ύφασμα με παράδοση από τους Γάλλους Ουγενότους του 17ου αιώνα, που κατέφυγαν στην Ιρλανδία από την Αβινιόν. Η ιρλανδέζικη ποπλίνα έχει μια ιδιαίτερη «θαμπή» λάμψη, δένεται πολύ εύκολα και στητά, και δεν τσαλακώνει εύκολα.

Κατασκευή

Οι καλές μεταξωτές γραβάτες είναι φοδραρισμένες με μάλλινο ύφασμα, το οποίο «κρατάει» το ευάλωτο μετάξι και το επαναφέρει σε φόρμα μετά το λύσιμο του κόμπου. Οι καλές γραβάτες είναι χειροποίητες· το χέρι την κάνει πιο ρευστή και φουντωτή, λιγότερο άκαμπτη, λιγότερο τέλεια. Είπαμε, η γραβάτα, ως απόλυτη σπατάλη, αξίζει εφόσον είναι προσωπική, και όχι μηχανικά αναπαραγόμενη.
Αρα, κοιτάμε για τις λεπτομέρειες: Η θηλιά, στην οπίσθια όψη είναι απαραίτητη για να συγκρατεί την «ουρά» που στέκεται πίσω από φαρδύ μέρος. Αυτή η θηλιά πρέπει να είναι φτιαγμένη από το ίδιο ύφασμα με την υπόλοιπη γραβάτα, και όχι να υπακαθίσταται από την ετικέτα του κατασκευαστή. Τα τελειώματα επίσης στο εσωτερικό των απολήξεων είναι από το ίδιο ύφασμα.

Στην κορυφαία ποιότητα βέβαια, δεν υπάρχει καν φόδρα: η περίφημη επτάδιπλη γραβάτα φτιάχνεται από ένα μοναδικό κομμάτι μεταξιού διπλωμένο δεξιοτεχνικά στα επτά. Εξυπακούεται ότι είναι πολύ ακριβότερη.

Ολες αυτές οι λεπτομέρειες έχουν κυρίως ψυχολογική αξία, παρά εμφανώς στυλιστική, καθώς μόνο ο φορέας της γραβάτας κατέχει όλα τα μικρά μυστικά της κατασκευής της.

Το μέγεθος

Αποφεύγουμε την καταδυνάστευση της μόδας, που υπαγορεύει είτε γελοίες παλαμίδες είτε θλιβερές ζαργάνες, είτε υπέρφαρδες είτε υπέρστενες. 8,5 με 9,5 εκατοστά στο μέγιστο πλάτος είναι ό,τι πρέπει. Το μήκος είναι περίπου 142 με 148 εκατοστά.

Τα είδη

Πέντε είναι τα μείζονα είδη-σχέδια: οι μονόχρωμες, οι ριγέ διαγονάλ, οι πουά, οι «σχεδιάτες» και οι άλλες. Οι ριγέ είναι οι πιο ανεπίσημες, οι πιο σπορ· οι πουά (μικρά πουά, εννοείται, όχι των κλόουν!), οι με σχέδια (λαχουράκια, πίκες, καρώ, κυματισμοί, μπροκάρ) και οι μονόχρωμες πιο επίσημες, με τη σειρά που αναφέρονται. Οι «άλλες» απορρίπτονται συλλήβδην: φιγούρες Ντίσνεϊ και Μπάτμαν, στάμπες με έργα ιμπρεσιονιστών ή κυβιστών, επιγραφές, πάπιες, φασιανοί, αλόγατα κ.λπ. Τις αφήνουμε για τα μέλη ειδικών λεσχών, τους αεροσυνοδούς και τους κλόουν.

Οριακά εντάσσω στις «άλλες» και τις περισσότερες πανάκριβες σταμπωτές γραβάτες των μεγάλων οίκων, λ.χ. τις Hermes. Αυτές τις γραβάτες τις κυνηγούν μεγαλοδικηγόροι και τραπεζίτες, σαν ένδειξη πλούτου και ισχύος, αλλά μάλλον θυμίζουν duty free shops του Περσικού Κόλπου.

Συνδυασμοί

Χμμ… Παίρνουμε υπόψη μας δύο μεταβλητές: χρώμα και περίσταση (επίσημη ή χαλαρή).

Ως προς το χρώμα. Το κυρίαρχο χρώμα της γραβάτας ορίζεται από τα χρώματα του πουκάμισου και του σακακιού, είτε πάνω στον τόνο τους είτε σε αντίθεση με αυτά. Π.χ. Με μπλε σακάκι και ριγέ λευκό-γαλάζιο πουκάμισο, η γραβάτα μπορεί να είναι κίτρινη. Αν η γραβάτα έχει δύο κυρίαρχα χρώματα, τότε τουλάχιστον το ένα απ’ αυτά πρέπει να αντηχεί ένα βασικό χρώμα του πουκάμισου ή του σακακιού. Οσο περισσότερα χρώματα έχει μια γραβάτα, τόσο περισσότερο απαιτεί ήσυχο περιβάλλον, δηλαδή μονόχρωμο πουκάμισο και «ήσυχο» σακάκι, πάντα σε ομόλογους τόνους.

Γενικά οι πολύχρωμες ή με έντονα σχέδια γραβάτες αν πέσουν πάνω σε έντονα πουκάμισα και σακάκια, οδηγούν αφεύκτως στην καταστροφή. Αρα, οι καρώ, οι ριγέ, οι σχεδιάτες, προτιμούν ένα μονόχρωμο ή αχνόριγο πουκάμισο. Και αντιστρόφως, το πουκάμισο έντονης προσωπικότητας, με καρώ και ριγέ, ζητά μια μονόχρωμη γραβάτα και ήσυχο σακάκι. Με αυτά κατά νου, μπορεί να φανούμε συντηρητικοί αλλά τουλάχιστον δεν θα γελοιοποιηθούμε.

Περίσταση. Οσο πιο επίσημη, τόσο λιγότερα τα χρώματα και τα σχέδια. Η μονόχρωμη αρζάν, η μπλε του μεσονυκτίου, ταιριάζουν μεγαλοπρεπώς πάνω στο λευκό πουκάμισο της βραδινής επίσημης φορεσιάς.

Ακόμη: δεν νοιαζόμαστε μόνο για το ταίριασμα των χρωμάτων, αλλά και για το ταίριασμα των υφών και των υλικών. Η πλεχτή (μεταξωτή ή μάλλινη) γραβάτα ταιριάζει με το πιο σπορ σακκάκι, και τα φανελένια ρούχα, αλλά δεν ταιριάζει με το φίνο μπλε wosrted κοστούμι. Η φίνα μεταξωτή γραβάτα δεν ταιριάζει με τα τσαλακωμένα λινά του καλοκαιριού. Για μάλλινες και κασμιρένιες είπαμε.

Τι άλλο;

Απομένουν οι κόμποι, το στήσιμο του κόμπου ως προς τον γιακά, οι κατασκευαστές, τα βάρη και οι υφές των υλικών, και βέβαια το alter ego της cravat: το μαντιλάκι στην άνω τσέπη του σακακιού, το ακαταμάχητο και ριψοκίνδυνο pochette.
Αυτά, σε άλλη συνεδρία.